WAT IS DYSLEXIE?

Het medische model

Over dyslexie is al veel geschreven! De geleerden zijn het erover eens dat het een kleine afwijking in het taalgebied van de hersenen is. De exacte locatie van dyslexie in de hersenen is echter nog niet gevonden! En er zijn meerdere theorieën over wat of dyslexie is. Zo wordt er tegenwoordig o.a. gezegd dat dyslexie het resultaat kan zijn van een falend onderwijssysteem en dat bij goed onderwijs ieder kind een vlotte lezer kan worden? We zien ook dat de vraag gesteld wordt of dyslexie wel een stoornis is of een vorm van intelligentie? En hoe zit dit nu in het brein? Breinen zijn verschillend net zo als mensen verschillend zijn. Dit gaat over neurodiversiteit > lees verder

De oorzaak of reden wordt meestal in aanleg (hersenen): medisch model of aangeleerd (opvoeding): opvoeding/school model gezocht. Toch werd al veelvuldig een in aanleg gelegen en erfelijke factor aangetoond. Hoe zit het dan met het neurologische model? 

Op deze pagina gaan we in op de medische kijk van dyslexie. Het is bekend dat de erfelijkheid bij dyslexie groot is, 40 - 60 %. Dit is de kans dat een kind dyslexie krijgt als een van de ouders dit ook heeft. De problemen met dyslexie komen in eerste instantie vooral naar voren bij lezen en schrijven. Mensen met dyslexie hebben moeite met taal en specifiek met het teken-klank koppeling, de fonologische verwerking. Uit onderzoek van Dr. Shaywitz is gebleken dat mensen met dyslexie andere gebieden in de hersenen gebruiken bij het lezen.

Afbeeldingen: www.werkendyslexie.nl

De afbeeldingen laten het resultaat van dit onderzoek zien. Mensen met dyslexie compenseren voor talige taken door gebruik te maken van eigenschappen die zich in de rechterhersenhelft bevinden. Dit houdt in dat zij niet rechtstreeks de talige informatie kunnen vertalen, maar dit gebeurt via een omweg. Deze vertaalslag zorgt ervoor dat lezen, schrijven en communiceren soms net iets langer duurt of iets meer tijd nodig heeft. Er is geen directe verbinding. Het is voor mensen met dyslexie dan ook lastig om direct te reageren op een vraag of verzoek.

Eigenschappen van de linker en rechter hersenhelft

Afbeelding uit het boek: De mentale wereld van merken.

Op de afbeelding is te zien hoe de verschillende eigenschappen verdeeld zijn over onze linker en rechter hersenhelft. Zo zitten taal, schrijven en lineair aan de linkerkant en zien, beelden en creativiteit o.a. aan de rechterkant.

AUTOMATISERINGSTEKORT

Bij mensen met dyslexie kan er een 'stoornis' (zo noemen we dit in het medische model) zijn met het automatisch verwerken van informatie die via de kanalen van de ogen en oren naar de hersenen gaat. Dit wordt het automatiseringstekort genoemd en heeft betrekking op verwerkingsprocessen in de hersenen. Deze verlopen niet vlug en vanzelf, maar gebruiken extra werkgeheugen en vragen om bewuste aandacht bij de uitvoering. Uit onderzoek blijkt dat deze problemen bij mensen met dyslexie zich niet beperken tot het lezen, maar ook gezien worden bij motorisch handelen en rekenen (Hendriksen en Hakvoort, 2010).

Samengevat

De kern van dyslexie volgens het medische model is terug te vinden in het tekort in de fonologische verwerking en een andere wijze van informatie verwerking. Doordat mensen met dyslexie informatie anders verwerken komen zij niet tot automatiseren van het lezen en schrijven. De voorkeur voor een specifieke verwerking van het geheugen, verbaal dan wel visueel, is zeker van belang voor een ideale verwerking van informatie en toepassing van een leerstijl. Lees verder > NEURODIVERSITEIT

ERVAREN WAT DYSLEXIE IS? KIJK EENS NAAR DIT FILMPJE VAN EEN DICTEE! (van dyslexieplein)

DE DEFINITIE VAN DYSLEXIE _ MEDISCH MODEL

Hier volgt de veel gebruikte beschrijvende definitie van de Stichting Dyslexie Nederland. In november 2008 werd door de SDN de volgende definitie geformuleerd:

“dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau” (Kleijnen, Bosman, De Jong et al, 2008).

De term ‘hardnekkig probleem’ heeft betrekking op twee eigenschappen die een belangrijk onderdeel van de definitie vormen en al kort aan bod kwamen:
1.achterstand in het vaardigheidsniveau van lezen op woordniveau en/of spelling waarop het kind significant lager scoort dan verwacht mag worden op basis van leeftijd en genoten onderwijs (achterstandscriterium);
2.didactische resistentie, hetgeen betekent dat het kind ondanks extra oefening en remediale hulp het probleem in het aanleren en toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau blijft houden (resistentiecriterium)” (Hendriksen en Hakvoort, 2010).

Voor meer achtergrond informatie over dyslexie download scriptie:
  december 2011: De werkende dyslectici zijn ‘onzichtbaar’?, HBO Toegepaste Psychologie